
به گزارش پردیس امروز از ایران، رسانه در دنیای امروز مهم و تأثیرگذار است، به خصوص در کشورهایی مانند ایران که از تنوع فرهنگی و قومیتی بالایی برخوردارند، رسانهها جایگاه بسیار مهمی در نظام ارتباطی کشور دارند. از نقش رسانهها در نوسازی و توسعه کشور هم نمیتوان چشمپوشی کرد، اما چه رسانههایی میتوانند در فرآیند توسعه کشور مهم باشند. با توجه به نقش پررنگ رسانهها در دنیای امروز، به رسانههایی ملی و فراگیر نیازمندیم یا رسانههای محلی؟
رسانهها به جنبههای گوناگونی میپردازند و با ایجاد امید به زندگی، نیاز روانی افراد جامعه را برطرف و نقش مهمی در افزایش همبستگی اجتماعی ایفا میکنند. از علی اکبر قاضیزاده روزنامه نگار، پژوهشگر حوزه ارتباطات و رسانه در مورد نیاز رسانهای امروز کشور پرسیدیم.
او با بیان اینکه امروز در دنیا رسانه ملی فراگیری به چشم نمیخورد، میگوید: «من در کشورهای دنیا اصطلاح رسانه ملی را ندیدهام. البته در کشورهایی مثل فرانسه، آمریکا حتی کشورهای اسکاندیناوی، دولتها برای اینکه حرفهای خود را به مردم ابلاغ کنند، از روزنامهها یا تلویزیونهای کابلی دولتی استفاده میکنند. این رسانهها برای این است که مردم نظر دولت را بدانند و بتوانند در امور مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی یا روابط خارجی به دولت نمره دهند و دولتها هم بتوانند افکار و دیدگاههای خود را با مردم در میان بگذارند. بنابراین رسانههای محدودی هستند که دولت از محل بودجه عمومی کشور هزینه آنها را پرداخت میکند.»
این پژوهشگر حوزه رسانه با بیان تفاوت این رسانهها با رسانههای غیردولتی میگوید: «در جهان بازار آزاد، رسانههای غیردولتی به صورت بنگاههای اقتصادی اداره میشوند. رسانه مانند یک بنگاه اقتصادی باید هزینههای خود را تأمین کند، آگهی میگیرد، مشتری و فروش دارد و از این منابع هزینههای خود را تأمین میکند. اما رسانههای دولتی دنیا اینگونه نیستند. رسانههای دولتی مثل «تی بیاس» آمریکا خودشان هم میگویند تلویزیون دولت هستند و برنامههایشان هم مربوط به اطلاعات و برنامههای عمومی است. » قاضیزاده توضیح میدهد: «آنها در رسانههای دولتی آگهی ندارند. بودجه از محل دیگری تأمین میشود و معمولاً مخاطبان محدودی دارند.
بیشتر مخاطبان این رسانهها کسانی هستند که میخواهند، بدانند دولت چه میکند یا بودجه عمومی را چگونه مصرف میکند. یا اینکه روابط خارجی دولت چگونه است و در طرحها و برنامههای مختلف چقدر بودجه اختصاص میدهد. این مسائل مورد علاقه عموم مردم نیست و بیشتر متخصصان و کارشناسان حوزههای سیاسی و اقتصادی، مخاطبان این رسانهها هستند.» البته به نظر این استاد ارتباطات، رسانههایی از این دست چندان هم به دنبال مخاطب نیستند، او میگوید: «این رسانهها به دنبال درآمد و مخاطب نیستند. مخاطبانشان به دلیل کنجکاوی یا نوع شغل خود بیشتر به نکتهها، اطلاعات و آمار و ارقام علاقهمند هستند.
اما اینکه همانند رسانه ملی، رسانهای نیروی زیادی داشته باشد، مراکز نمایندگی مختلفی داشته باشد و از بودجههای دولتی، غیردولتی و آگهی استفاده کند را در هیچ کدام از کشورهای دنیا سراغ ندارم. اگر رسانهای از همه این امتیازات برخوردار باشد، دنبال مخاطب هم نباشد و کار خود را بدون توجه به مخاطب ادامه بدهد، به این نتیجه منجر میشود که مردم هم کار خودشان را میکنند و تمایل چندانی به آن رسانه نخواهند داشت.»
مخاطب در رسانه مهم است
اما چرا رسانههای محلی در بیشتر کشورهای دنیا از قدرت اثرگذاری بیشتری برخوردارند؟ قاضیزاده در پاسخ به این سؤال میگوید: «از حدود دهه ۹۰ میلادی امپراطوریهای بزرگ رسانهای مثل «بنیاد تایمز» که به صورت سراسری فعالیت میکردند، کمکم خودشان را کوچک کردند و به این نتیجه رسیدند که سازمانهای بزرگ رسانهای دیگر صرفه اقتصادی ندارند. آنها به سراغ دو مدل رسانه رفتند. یکی از آنها رسانههای محلی بسیار کوچک بود.