از اسفند ۱۴۰۲ که نخستین حراج سکه در مرکز مبادله ایران آغاز شد تا پایان سال گذشته، بیش از یک میلیون قطعه سکه به متقاضیان فروخته شد. با این حال، نحوه قیمت‌گذاری این سکه‌ها محل بحث و مناقشه است.
سکه‌های حراجی تقریبا نزدیک به نرخ بازار آزاد تعیین می‌شدند؛ یعنی حباب بازار آزاد به سازوکار حراج بانک مرکزی نیز سرایت کرد و سکه‌ها عملاً با دلار بالای ۱۰۰ هزار تومان محاسبه و فروخته شدند.
محسن زنگنه، نماینده مجلس، اواخر سال گذشته در این باره گفت: سکه‌ای که دولت برای خردادماه حراج می‌کند با نرخ ارز ۱۲۰ هزار تومانی است؛ در حالی که ارزش دلاری واقعی سکه حدود ۸ میلیون تومان است. وی این سیاست را مشابه رویکرد غلط سال ۹۷ دانست که ۵۷ تن طلای خزانه حراج شد.
رسول بخشی دستجردی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، نیز تاکید کرد: بانک مرکزی رسماً یک مغازه طلافروشی راه انداخته است؛ پیش‌فروش سکه با دلار ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار تومانی نه تنها کمکی به حفظ ارزش پول ملی نمی‌کند، بلکه آشکارا در تضاد با آن است.
اضافه‌برداشت اجباری از جیب مردم؟
در فضای مجازی نیز انتقادها پررنگ است. بابک زنجانی در صفحه شخصی خود به قیمت‌گذاری سکه‌ها با حباب دلاری اشاره کرده و نوشته است که با دلار ۹۵ هزار تومانی، قیمت هر سکه امامی در بازار تقریبا ۸۶ میلیون تومان است؛ یعنی هر سکه به حدود ۹۰۵ دلار فروخته می‌شود، در حالی که ارزش واقعی طلای خالص همان سکه حدود ۷۷۸ دلار است. زنجانی تاکید دارد که این اختلاف، معادل ۱۱۷ دلار حباب یا ۱۵ درصد افزایش قیمت تحمیلی به مردم است.
به ادعای زنجانی؛ رئیس‌کل بانک مرکزی ظرفیت ضرب روزانه ۲۰ هزار قطعه سکه را اعلام کرده است، یعنی بیش از ۷.۳ میلیون سکه در سال تولید می‌شود. با احتساب حباب فعلی، سالانه نزدیک به ۱ میلیارد دلار، معادل ۹۵ همت، به شکل اضافه‌برداشت اجباری از جیب مردم خارج می‌شود؛ سودی که نه به خزانه دولت، بلکه در چرخه‌ای بسته و توسط گروه‌های خاص تقسیم می‌شود.
سوالاتی که بانک مرکزی باید پاسخ دهد
بنابراین، این روایتی است از وضعیت حراج سکه که هم در مجلس و هم در فضای رسانه‌ای و مجازی مورد انتقاد قرار گرفته است. پرسش‌های اصلی که همچنان بی‌پاسخ مانده‌اند، عبارتند از: هدف واقعی بانک مرکزی از حراج سکه چیست؟ آیا این اقدام به تعدیل قیمت‌ها کمک می‌کند یا صرفاً فرصتی برای ورود برخی سفته بازان طلا و سکه و همچنین کسب درآمد نجومی برای مرکز مبادله است؟ چرا سکه‌های حراجی بانک مرکزی بدون حباب فروخته نمی‌شوند و این اختلاف قیمت کجا می‌رود؟ چرا مردم باید حباب سکه را هم بپردازند و طلا را به قیمت عادلانه خرید نکنند؟
بانک مرکزی موظف است درباره این سازوکار شفاف‌سازی کند، زیرا ادامه این روند، اعتماد عمومی را تهدید کرده و سود کلانی را از جیب مردم به جیب واسطه‌ها منتقل می‌کند.
