به گزارش پردیس امروز به نقل از ایرنا: مدیر مرکز توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا واقیانوسیه با بیان اینکه ایران کشوری پیشرو در دانش، تجزیه و تحلیل پدیده توفان‌های گرد وغبار است، گفت: سازمان ملل متحد از همکاری‌ها در سطوح منطقه‌ای و فرامیان منطقه‌ای برای مقابله با اثرات منفی توفان‌های گرد و غبار از ایران پشتیبانی می‌کند.
مرکز توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (اپدیم) سازمان ملل متحد، از موسسات منطقه ای کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه (اسکاپ) به تازگی گزارشی با عنوان «ارزیابی خطرات توفان های گرد و غبار در آسیا و اقیانوسیه» را منتشر کرده که یافته های قابل توجهی در مورد تاثیر توفان های گرد و غبار بر بخش های کشاورزی، انرژی، محیط زیست، هوانوردی، سلامت انسان و شهرها ارائه می دهد.
گرچه توفان های گرد و غبار نقش مهمی در اکوسیستم ایفا می کنند، اما خطراتی را نیز برای جامعه و محیط زیست به همراه دارند و دستیابی به ۱۱ هدف از اهداف ۱۷ گانه توسعه پایدار را مستقیماً تهدید می کنند. با توجه به ماهیت فرا مرزی توفان های گرد و غبار، همکاری های منطقه ای و اقدامات محلی برای به حداقل رساندن اثرات منفی آنها مورد نیاز است.
لتیزیا روسانو مدیر مرکز توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا واقیانوسیه روز شنبه در این باره در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: ما آماده تسهیل همکاری ها برای کاهش اثرات منفی توفان های گرد و غبار از طریق اقدامات در سطوح منطقه ای و فرا میان منطقه ای هستیم.
آیا می توانید برخی یافته های مهم گزارش مربوط به ارزیابی خطرات توفان های گرد و غبار در آسیا و اقیانوسیه را با ما به اشتراک بگذارید؟
یافته های این ارزیابی خطر را به وضوح نشان می دهد که توفان های گرد و غبار در کوتاه مدت و بلند مدت بر سلامت انسان، انرژی، کشاورزی و هوانوردی اثرات منفی می گذارند. یافته ها نشان می دهد که بیش از ۶ میلیون نفر از مردم در شهرهای مختلف کشورهای چین، جمهوری اسلامی ایران، پاکستان و ازبکستان به مدت حداقل ۱۰ ماه را در سال ۲۰۱۹ در سطوح ناسالم آلودگی هوا ناشی از توفان های گرد و غبار تنفس کرده اند. آلودگی هوا با هر توفان گرد و غبار بدتر می شود. در آسیای میانه، ۸۰ درصد از کل جمعیت در معرض سطح بالایی از کیفیت هوای نامناسب قرار دارند که ناشی از توفان های گرد و غبار شدید است. علاوه بر این، مناطق وسیعی از زمین های کشاورزی تحت تأثیر ذرات گرد و غبار هستند. در ترکمنستان ۷۱، پاکستان ۴۹ و ازبکستان ۴۴ درصد از زمین های کشاورزی تحت تأثیر ذرات گرد و غبار هستند. مقدار زیادی از این گرد و غبار، با محتوای نمک بالا برای گیاهان سمی بوده و کیفیت خاک و آب را نیز کاهش می دهد. حساسیت برخی محصولات زراعی به این پدیده بیشتر است. به عنوان مثال، گرد و غبار می تواند تولید پنبه را به شکل چشمگیری کاهش دهد.
در اکوسیستم، هنگامی که توفان گرد و غبار در یخچال های طبیعی رخ می دهد، باعث ایجاد پدیده گرمایش، افزایش دمای ذوب یخ و متعاقباً تغییر الگوهای سیل و خشکسالی در پایین دست می شود. این مطالعه نشان می دهد که ذرات گرد و غبار تهدید بزرگی برای یخچال های طبیعی در رشته کوه های هیمالیا-هندوکش و فلات تبت – به اصطلاح قطب سوم زمین- هستند. این موضوع از آن جهت نگران کننده است که این یخچال ها تامین کننده آب شیرین بیش از ۱.۳ میلیارد نفر از جمعیت ساکن در آسیا هستند.
توفان های گرد و غبار تأثیر قابل توجهی نیز بر بخش انرژی دارند. این ارزیابی نشان می دهد که تنها در قسمت کوچکی از بخش انرژی (ضرر اقتصادی ناشی از کاهش بازدهی مولدهای خورشیدی)، گرد و غبار بیش از ۱۰۷ میلیون دلار در هند، ۴۶ میلیون دلار در چین و ۳۷ میلیون دلار در پاکستان ضرر اقتصادی به این صنعت وارد کرده است. در بخش هوانوردی، این گزارش فرودگاه ها و مسیرهای پروازی با بیشترین ریسک تاخیر و لغو پروازها و همچنین آسیب احتمالی به موتورهای هواپیما ناشی از توفان شن و گرد و غبار را مشخص می کند.
بر اساس مطالعات انجام شده توسط سازمان محیط زیست جمهوری اسلامی ایران، مشخص شده است که مشکل اصلی ۳۰۰ میلیون هکتار کانون گرد و غبار در کشورهای همسایه است که قسمت عمده ای از آن به همراه جریانات جوی به سمت کشور ما گسیل می شود. در واقع از سمت شمال و شرق کشورهای ترکمنستان، ازبکستان، افغانستان و پاکستان، و از سمت جنوب، جنوب غرب و غرب کشورهای عراق، سوریه، عربستان و اردن هستند که با توجه به فصل های مختلف، گرد و غبار آنها به سمت کشور ما می آید. با توجه به اهمیت موضوع، چه اقداماتی برای مقابله با توفان های گرد و غبار از سوی سازمان ملل متحد در سطح جهانی و در سطح کشورهای همسایه جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است؟
طی سالهای گذشته، در بسیاری از کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران و همسایگانش، به صورت مستقل و یا در چارچوب همکاری های سازمان ملل متحد، اقداماتی صورت گرفته است. هر کدام از این تلاش ها با رویکردهای خاصی برای مقابله یا این پدیده ارایه می کنند که از آن جمله می توان به مدیریت زمین و منابع آبی، مبارزه با تخریب زمین و بیابان زایی، و همچنین ایجاد سامانه های نظارتی و هشدار زودهنگام اشاره کرد.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد، با قطعنامه ۷۲/۲۲۵ خود، برای هماهنگی این فعالیت ها و ترویج بیشتر این مسئله، سیستم سازمان ملل را ملزم کرد تا هم افزایی و همسویی تلاش ها در سطح منطقه ای و جهانی ارتقاء یافته، از انجام اقدامات یکپارچه و منسجم اطمینان حاصل شده، ظرفیت سازی در کشورهای عضو تسهیل شده، آگاهی کشورها افزایش پیدا کرده و توان آمادگی و پاسخگویی آنها به توفان های گرد و غبار در مناطق بحرانی بهبود یابد. ائتلاف سازمان ملل متحد برای مبارزه با توفان های گرد و غبار ایجاد شده است. اپدیم یکی از اعضای این ائتلاف است و به طور مشترک، ریاست کارگروه میانجیگری و همکاری های منطقه ای را بر عهده دارد.
در چارچوب ائتلاف سازمان ملل متحد برای مقابله با توفان های گرد و غبار، اپدیم با همراهی کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد در آسیای غربی (اسکوا) ” هم اندیشی فرامنطقه ای در مورد افزایش تفاهم و گسترش همکاری های منطقه ای و فرا منطقه ای در زمینه توفان های گرد و غبار ” را برگزار کردند. این هم اندیشی با هدف به اشتراک گذاشتن تجربیات ملی، ارائه نمونه های همکاری های فرامرزی و برجسته کردن پتانسیل های همکاری در میان مناطق مختلف صورت گرفت.
در این زمینه، از سال ۲۰۱۸ ، دبیر کل سازمان ملل متحد گزارشی در مورد توفان های گرد و غبار منتشر می کند که جزئیات فعالیت ها و تحولات درون سازمان ملل متحد در این مورد را ارائه می دهد. گزارش دبیرکل به مجمع عمومی در زمینه مقابله با توفان های گرد و غبار در سال گذشته ، بر اهمیت توسعه و تدوین برنامه مشترک عملیاتی منطقه ای برای مبارزه با اثرات منفی توفان های گرد و غبار در همه ابعاد توسعه در منطقه آسیا و اقیانوسیه برای کاهش آسیب پذیری و بهبود و تقویت تاب آوری جوامع در منطقه تاکید کرد، این گزارش همچنین به نقش اپدیم به عنوان تسهیل کننده مشارکت های منطقه ای به منظور رسیدگی به خطرات فرامرزی تاکید دارد.
در این راستا، اپدیم چندین نشست تخصصی عالیرتبه را در سطح منطقه برگزار کرده است، ” ارزیابی خطرات توفان های گرد و غبار در آسیا و اقیانوسیه” برگرفته از یکی از توصیه های یکی از این نشست ها در آگوست ۲۰۱۹، در حاشیه ششمین جلسه کمیته کاهش خطر بلایا در اسکاپ بود. در این جلسه، کارشناسان بر اهمیت انجام این ارزیابی به منظور ایجاد بستری جهت توسعه برنامه منطقه ای تاکید کرده بودند. گزارش ارزیابی خطر توفان های گرد و غبار در نتیجه همکاری، حمایت فعال و مشارکت چندین دفتر سازمان ملل متحد و نهادهای وابسته به اسکاپ، سازمان های ملی، موسسات تحقیقاتی و دانشگاه ها در سراسر جهان تهیه شده است.
اپدیم هم اندیشی های تخصصی موضوعی در مورد تاثیر توفان های گرد و غبار در سطح شهرها و سه هم اندیشی زیر منطقه ای در مورد خطر توفان های گرد و غبار در آسیای مرکزی، جنوب و جنوب غربی آسیا و شمال شرق آسیا برگزار خواهد کرد، این هم اندیشی ها با هدف کمک به ایجاد درک مشترک از مسئله بر اساس شواهد موجود و تسهیل گفتگوهای فرامنطقه ای در سطح بین دولت ها و در بین کشورها برای تهیه برنامه اقدام منطقه ای جهت کاهش و مقابله با اثرات منفی توفان های گرد و غبار برگزار خواهند شد.
با توجه به شرایط خشکسالی، کاهش منابع آب و خشک شدن تالاب ها، آیا راه حل علمی برای مقابله با توفان گرد و غبار در سطح جهانی وجود دارد؟
فصل چهارم «ارزیابی خطر توفان های گرد و غبار در آسیا و اقیانوسیه» به صورت ویژه بر روی پیش بینی روند توفان های گرد و غبار در منطقه تمرکز دارد. در این فصل از گزارش، بر اساس پیش بینی های خشکسالی و تنش آبی و همچنین با توجه به وضعیت موجود، مناطقی را که انتظار می رود شاهد افزایش و یا کاهش توفان های گرد و غبار در دهه آینده باشند شناسایی شده اند.
بر مبنای تصویری که این گزارش ترسیم کرده است، برخی از استراتژی های مقابله با این مشکل می تواند بر پیشگیری تمرکز کنند، به عنوان مثال، ایجاد روند معکوس در جنگل زدایی و تخریب زمین به منظور کاهش میزان انتشار ذرات گرد و غبار، رویکرد دیگر کاهش اثرات منفی گرد و غبار از طریق کاهش مواجهه، کاهش حساسیت و بهبود تاب آوری در بخش های مختلف است. بسته به هر مورد و منابع در دسترس، ترکیبی از این رویکردها را می توان اتخاذ کرد. همچنین بایستی در نظر داشت که توفان های گرد و غبار پدیده ای طبیعی است که اثرات مثبت و منفی با خود به همراه دارد. ما نمی توانیم و نباید به حذف این پدیده به طور کامل فکر کنیم. تمرکز ما باید بر روی به حداقل رساندن اثرات منفی باشد و نسبت به مواقعی که تغییرات اقلیمی و عوامل انسان محور این پدیده را به حدی فراتر از روند طبیعی آن می رساند هوشیار باشیم.
بروز گرد و غبار نتیجه کاهش منابع آبی و خشکسالی است، در ایران در سازمان حفاظت محیط زیست ستاد ملی مقابله با گرد و غبار تشکیل شده که اقدام به شناسایی کانون های گرد و غباری داخلی و خارجی کرده است، بر این اساس مشخص شد که در کشور ۳۴.۶ میلیون هکتار کانون های غبار خیز وجود دارد که از این میزان ۱۷ درصد آن با شدت زیاد و خیلی زیاد است که برای مهار آن اقداماتی مانند کاشت ۱۱۰ هزار هکتار نهال ، مدیریت حفاظتی حدود ۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی، انجام ۳۰۰ کیلومتر لایروبی و ۳ هزار هکتار بادشکن، افزایش ایستگاه های اندازه گیری گرد و غبار، تهیه برنامه ۱۰ ساله مدیریت کانون های گرد و غبار انجام شده است که تا حدودی کانون ها مهار شده اند.
سازمان ملل متحد تا چه اندازه اقدامات جمهوری اسلامی ایران را در این زمینه موثر می داند و توصیه های سازمان ملل متحد به ایران چه بوده است؟
جمهوری اسلامی ایران کشوری پیشرو در دانش و تجزیه و تحلیل پدیده توفان های گرد و غبار است و برخی از مهمترین تحقیقات را در این زمینه انجام داده است. بنابراین پیشنهاد می شود بر این مزیت و توانایی تکیه کرده و ارزیابی های بیشتری در مورد اثرات اقتصادی و اجتماعی در بخش های مختلف انجام دهند. جمهوری اسلامی ایران در جامعه بین المللی دارای سابقه رهبری در مقابله با توفان های گرد و غبار به عنوان یک بلایای فرامرزی است.
اپدیم با چندین سازمان در جمهوری اسلامی ایران که با دیدگاه فنی و محتوایی با این مشکل مقابله می کنند در جلساتی در سطح منطقه ای و بین منطقه ای همکاری کرده است که به طور مشخص می توان به سازمان حفاظت محیط زیست جمهوری اسلامی ایران، به ویژه کمیته ملی مقابله با توفان های گرد و غبار، سازمان هواشناسی ایران و همچنین وزارت امور خارجه اشاره کرد.
بیانیه وزرا که در کنفرانس بین المللی مبارزه با توفان های گرد و غبار که در ژوئیه ۲۰۱۷ با میزبانی تهران به تصویب رسید، اقدامی رو به جلو برای تاکید بر ضرورت تقویت نقش رهبری سیستم ملل متحد در ارتقاء همکاری های بین المللی برای کاهش گرد و غبار و مبارزه با اثرات منفی آن بود. علاوه بر این، روش تحلیل منحصر به فرد توسعه یافته برای این گزارش به کشورها اجازه می دهد تا ارزیابی مشابه ای را با دقتی بالاتر در بخش های مختلف انجام دهند. اپدیم آماده تعمیم کاربرد روش تحلیل این گزارش در سطح محلی برای کشورهایی که مایل به استفاده از آن هستند است.
پیشنهادات شما برای کشورهای متاثر از این پدیده برای مقابله با توفان گرد و غبار چیست؟
بر اساس یافته های این ارزیابی، ما مجموعه ای از گام های بعدی برای اقدامات منطقه ای هماهنگ جهت مقابله با توفان های گرد و غبار را به تمام کشورهای منطقه پیشنهاد کرده ایم. ما باید درک خود را از تأثیرات این پدیده عمیق تر کنیم. ما دریافتیم که هنوز شکاف بزرگی وجود دارد که می تواند توسط دانشمندان، دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی پر شود. برخلاف سایر بلایا، هیچ سازوکار گزارش دهی منسجمی برای ثبت خسارات و تلفات ناشی از توفان های گرد و غبار در کشورها وجود نداشته است. در این راستا، اپدیم راهنمایی تهیه کرده که به کشورها در ثبت و گزارش این گونه داده ها به صورت منسجم کمک کند.
پیشنهاد دیگر ایجاد و توسعه سیستم پیش بینی اثرات گرد و غبار در بخش های مختلف به خصوص بخش سلامت است تا نه تنها این پدیده را از دیدگاه هواشناسی پیش بینی کنیم، بلکه بتوانیم پیش بینی کنیم که این پدیده چه خساراتی به همراه خواهد داشت تا بتوان اقدامات هدفمندی برای کاهش مواجهه و خطرات آن به انجام رساند. ما همچنین به کشورها پیشنهاد می دهیم در مناطق پر خطر و با بالاترین میزان مواجهه اقداماتی هماهنگ انجام دهند تا از میزان خطر کاسته شود. این گزارش پیشنهادات ویژه برای مجموعه کشورهایی که با چالش های مشابه رو به رو هستند ارائه کرده و زمینه های بالقوه همکاری آنها را پیشنهاد می دهد. اپدیم آماده تسهیل همکاری با کشورهای همسایه برای کاهش اثرات منفی از طریق اقدامات کاهش دهنده خطر است.
چرا فعالیت های اپدیم در مقابله با توفان های گرد و غبار در ایران و سایر کشورهای آسیب دیده اهمیت دارد؟
پرداختن به مسائلی مانند تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی مانند توفان های گرد و غبار که در مناطق مختلف رخ می دهد و دامنه تاثیرات آن گسترده تر از مرزهای سیاسی است، مستلزم مذاکرات دو یا چند جانبه بین دولت ها و از طریق چارچوب های سیاسی توسعه یافته توسط سازمان های بین المللی مانند سازمان ملل متحد است. اپدیم از نظر استراتژیک در جایگاه مناسبی در دبیرخانه سازمان ملل متحد و به عنوان موسسه منطقه ای اسکاپ قرار دارد. اپدیم می تواند دو حوزه کاملاً مجزا از اطلاعات فنی مربوط به بلایای طبیعی و اطلاعات اقتصادی و اجتماعی را گرد هم آورد، مدیریت اطلاعات بلایا را بهبود بخشیده، ظرفیت ها را تقویت کرده و تلاش های ملی و بین المللی را به هم متصل کرده و نقش مهمی در ارتباط با دولت ها ایفا کند. در مورد توفان های گرد و غبار، اپدیم این موقعیت منحصر به فرد خود را در تهیه “ارزیابی خطر توفان های گرد و غبار در آسیا و اقیانوسیه” به نمایش گذاشته و در جهت تسهیل اقدامات مشترک در سطح منطقه تلاش می کند.
درباره اپدیم
مرکز توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (اپدیم)، از موسسات منطقه ای کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه (اسکاپ) به میزبانی دولت جمهوری اسلامی ایران است که در سال ۲۰۱۸ با مأموریت کاهش تلفات انسانی و مادی ناشی از بلایای طبیعی و مشارکت در طراحی، سرمایه گذاری و اجرای سیاستهای کاهش خطرات بلایا و تاب آوری در تهران افتتاح شد. چشم انداز اپدیم اطمینان از تولید و استفاده موثر از اطلاعات خطرات بلایا برای توسعه پایدار در آسیا و اقیانوسیه است.
منبع خبر: خبرگزاری ایرنا
