زمانی که استفاده از اینترنت فراگیر شد دانلود رایگان محصولات یکی از مزیت‌های اصلی آن محسوب می‌شد. صنعت ضبط و فیلم از افزایش به اشتراک گذاری فایل Napster و Torrent به خود لرزید. با تثبیت اینترنت، شرکت‌های بیشتری با ارائه خدمات رایگان مانند اپلیکیشن‌های رسانه‌های اجتماعی و موتور‌های جستجو ظهور کردند. آنان می‌توانستند هزینه‌ای را پرداخت نکنند، زیرا صد‌ها میلیون کاربر داشتند که داده‌های ارزشمندی را استخراج کی کردند تا به اصطلاح تبلیغات هدفمند را تغذیه کنند. آنان با سرمایه‌گذاری از سوی صندوق‌های سرمایه گذار ریسک پذیر مشتاق به پیوستن به این عرصه مواجه شدند.
به گزارش فرارو به نقل از ال پائیس، با این وجود، به نظر می‌رسد دوران آن مدل به پایان رسیده است. توئیتر اولین رسانه اجتماعی بود که آن مدل را به چالش کشید. “ایلان ماسک” سرمایه دار و مالک تازه توئیتر با این ایده که توئیتر باید کسب درآمد را آغاز کند آن پلتفرم را به قیمت ۴۴ میلیارد دلار خریداری کرد.
“توئیتر بلو” یا سرویس نیازمند هزینه پرداخت برای استفاده شبکه اجتماعی آغازی نامنظم داشت، اما از آن زمان به این سو شتاب بیش تری گرفته است. اکنون “مارک زاکربرگ” مدیر عامل متا تصمیم گرفته همان کار را با دو شبکه اجتماعی بزرگ خود یعنی فیس بوم و اینستاگرام نیز انجام دهد.
او اواخر هفته جاری در وبلاک شرکتی خود اعلام کرده بود: “ما عرضه Meta Verified را آغاز کرده ایم یک سرویس اشتراک که به شما امکان می‌دهد حساب خود را با یک شناسه رسمی تایید کنید، نشان آبی دریافت کنید و دسترسی مستقیم به خدمات مشتری داشته باشید. قیمت آن ۱۱.۹۹ دلار (۱۱.۳ یورو) در ماه است. این در حالیست که قیمت تعیین شده برای این کار از سوی توئیتر ۸ دلار (۷.۵ یورو) است”.
آیا این آغاز پایان محصولات رایگان در اینترنت است؟ لزوما خیر، اما نشان می‌دهد که باقی مانده‌های رایگان از نظر کمّی در تعدادی کم‌تر و با کیفیت پایین تری وجود خواهند داشت.
“رودریگو میراندا” مدیر کل دانشکده تجارت و فناوری برای عصر دیجیتال (ISDI) به “ال پائیس” می‌گوید: “آن چه اکنون رخ می‌دهد طبیعی است چرا که دیر یا زود باید رخ می‌داد. مدل‌های کسب و کار فناوری انبوه با حاشیه‌های بسیار کم برای هر کاربر نخست مبتنی بر حجم و دوم مبتنی کسب درآمد از آن هستند. این اساس مدل‌های فریمیوم است ترکیبی از رایگان و پریمیوم که در آن ۹۵ درصد از کاربران به صورت رایگان به این سرویس دسترسی دارند در حالی که ۵ درصد پرداختی برای توسعه هدف گذاری شده است. حال پلتفرم‌های ۱۰۰ درصد رایگان همان گونه که بسیاری از شبکه‌های اجتماعی تاکنون عرضه می‌کردند به طور ناگهانی قصد دارند هزینه‌ای برای ارائه خدمات خود دریافت کنند. اگر این جهش پیش‌تر رخ نداد بدان خاطر بود که سرمایه در جریان بوده است”.
“خوزه کارلوس کورتیزو” رئیس بازاریابی در شرکت مشاور استراتژی دیجیتال Product Hackers می‌گوید: “در سالیان اخیر پول زیادی در بازار وجود داشت. کسب و کار‌های دیجیتال به قدری سریع رشد می‌کردند که اصلا نیازی نبود به فرمول‌های دیگر فکر کنید”.
کلید دیگری که توضیح می‌دهد چرا شبکه‌های اجتماعی مانند توئیتر و اینستاگرام تصمیم گرفته اند برای ارائه خدمات خود هزینه‌ای دریافت کنند آن است که کاربران مایل به پرداخت هزینه هستند. میراندا می‌افزاید: “کاربران از پیش عادت کرده اند که مشکلات روزمره خود را با استفاده از این پلتفرم‌ها حل کنند. بنابراین، موانع کمی برای خرج کردن پول توسط کاربران به منظور دریافت این خدمات وجود دارد”.
“کورتیزو” می‌افزاید: “اینترنت به اندازه‌ای بالغ شده که برای کسب درآمد از پروژه‌های مختلف قابل دوام و رایج‌تر شود”. رسانه‌های اجتماعی تنها رسانه‌هایی نیستند که در این مسیر حرکت کرده اند.
چت جی پی تی (Chat GPT) ابزار مکالمه Open AI که به لطف نسخه بتای رایگان خود هوش مصنوعی مولد را مورد توجه قرار داده از راه اندازی یک مدل اشتراک خبر داده است که امکان دسترسی به نسخه بهبود یافته را فراهم می‌کند.
آیا با روند فعلی در نهایت شاهد موتور‌های جستجوی پولی خواهیم بود؟ این گزینه را نمی‌توان رد کرد به خصوص اگر رقابت در حال حاضر در جریان بین مایکروسافت و گوگل برای یکپارچه سازی چت بات‌های هوشمند ادامه یابد.
تعدیل نیرو در شرکت‌های فناوری
شرکت‌های بزرگ فناوری سال ۲۰۲۳ میلادی را مانند سال ۲۰۲۲ میلادی آغاز کرده‌اند: با اخراج کارمندان. ده هزار نیرو پس از آن اخراج شدند که در سه سال گذشته پنج غول آلفابت، آمازون، اپل، متا و مایکروسافت نیروی کار خود را به میزان دو برابر افزایش دادند. افزایش مصرف محصولات دیجیتال که تا حد زیادی به دلیل پاندمی کووید ایجاد شد موج خوش بینی‌ای را در سیلیکون، ولی ایجاد کرد که غیر قابل توجیه بود. در نتیجه، اکنون سود آنان منقبض شده و واکنش شرکت‌ها به این موضوع کاهش تعداد کارکنان از طریق اخراج آنان بوده است.
روند تعدیل نیرو توسط “ایلان ماسک” آغاز شد که بیش از نیمی از نیروی کار توئیتر را بلافاصله پس از در اختیار گیری مالکیت آن پلتفرم از کار برکنار کرد. بنابراین، این تاجر فوق العاده ثروتمند که به خاطر ماشین‌های الکتریکی تسلا و موشک‌های فضایی اش به شهرت رسیده نخستین فردی بود که در حین راه‌اندازی مدل اشتراک در یک شرکت فعال در عرصه رسانه‌های اجتماعی که به دلیل فقدان سوآوری شناخته می‌شود باعث افزایش بیکاری در عرصه فناوری نیز شد.
در حال حاضر، متا نیز از رویه او دنباله روی کرده که شاید به عنوان راهی برای جبران سرمایه گذاری ناموفق در متاورس و کاهش تبلیغات به آن نگاه می‌کند.
با این وجود، در واقع پرداخت هزینه برای استفاده از یک شبکه اجتماعی موضوع تازه‌ای نیست. لینکدین مدتی است که این گزینه را ارائه کرده و به خوبی کار می‌کند. اگر می‌خواهید از شر ترول‌ها و افرادی که ترجیح می‌دهید از آنان دوری کنید خلاص شوید مدل‌های اشتراک یک راه حل قلمداد می‌شوند.
مطالبه پول برای خدماتی که سال‌ها به صورت رایگان ارائه شده اقدامی جسورانه است همان گونه که امنیت کم تری به کاربری ارائه می‌شود که پولی پرداخت نمی‌کند امری که اکنون در توئیتر در حال رخ دادن است. با این وجود، شما باید سعی کنید با ارائه چیزی بهتر در ازای پرداخت پول کاربران را به خرید حق اشتراک تشویق کنید نه آن که آن چه پیش‌تر داشتید را به بدترین شکل ممکن عرضه کنید.
اگر سایر شرکت‌های فعال در عرصه رسانه‌های اجتماعی نیز تصمیم بگیرند از کاربران هزینه دریافت کنند و سایر خدماتی که تاکنون رایگان بوده‌اند متوقف شوند شاهد وقوع یک سناریوی بی‌سابقه خواهیم بود. کل اینترنت برای سهم سود رقابت خواهد کرد بخشی از هزینه‌های ماهانه کاربرانی که پیش‌تر برای مطالعه روزنامه، گوش دادن به موسیقی و تماشای سریال‌های تلویزیونی پرداخت می‌کردند. اکنون باید پرسید آیا آنان علاوه بر آن باید برای نشان دادن عکس‌های تعطیلات شان به سایر دوستان و دنبال کنندگان شان نیز پولی بپردازند؟
